De Hoge Raad zette in 2021 een streep door de vermogensrendementsheffing. Belangrijkste reden was dat fictieve rendementen geen houdbare grondslag zijn voor een belastingheffing. Als gevolg hiervan heeft de belastingdienst zo’n 14 miljard Euro ten onrecht geind. Het wordt vervolgens een grote klus om dit geld weer bij de gedupeerden terug te krijgen. Daarnaast moet er een nieuwe invulling aan deze belasting worden gegeven. Daarbij wordt op dit moment vooral gekeken naar een grondslag op basis van gerealiseerd rendement.
Dat is jammer, want de vermogensrendementsheffing was een administratief eenvoudige manier om belasting te heffen op vermogen. Het meten van vermogensrendement op basis van fictief rendement is inderdaad een gekunstelde truuk. Binnen de loonbelasting en inkomstenbelasting zouden we het ook niet op prijs stellen wanneer we belast worden op basis van een fictief loon. Maar de oplossing van het ligt niet in de heffingsgrondslag maar de naamgeving. De eenvoudige oplossing is om deze belasting te hernoemen tot “Vermogensbelasting”. Dit was controversieel, en om die reden is er in het verleden gekozen voor de naam “Vermogensrendementsheffing”.
Een vermogensbelasting in lijn met de ‘oude’ vermogensrendementsheffing heeft grote voordelen vanwege de eenvoud. De heffingsgrondslag kan eenvoudig bepaald worden op basis van de waarde van de (financiele) bezittingen die nu al verzameld en gerapporteerd worden. Er kan uiteraard gediscussieerd worden over de hoogte van het tarief en een belastingvrije voet.
Het lijkt me redelijk om ook het pensioenvermogen hierin te nemen. Op dit moment zijn er veel mensen die geen pensioen opbouwen in een pensioenfonds (zoals ondernemers) maar zelf vermogen opbouwen. Voor een modaal inkomen heb je al gauw een pensioenvermogen nodig van 500.000 Euro en het zou oneerlijk zijn dat iemand die een pensioen op wil bouwen buiten een pensioenfonds dan vervolgens 5000 Euro per jaar moet betalen terwijl iemand in vaste loondienst dit niet zou hoeven te doen. Mijn voorstel is om deze belasting opnieuw in te voeren als vermogensbelasting met een tarief van 0.8% en een behoorlijk grote belastingvrije voet van laten we zeggen 1 miljoen Euro.
Deze oplossing is beter dan een belasting op basis van het gerealiseerd rendement. Waarom zou iemand met een vermogen van 2 miljoen Euro belegd is op een spaarrekening met een rente van 0% niet belast hoeven te worden terwijl iemand anders met hetzelfde vermogen in winstgevende aandelen wel belast moeten worden? Daarbij is het ook nog een keer zo dat iemand die veel rendement maakt het volgend jaar alsnog een hoger vermogen heeft en dus ook een hogere vermogensbelasting zal betalen.
Het grote probleem bij een belasting op het gerealiseerde rendement is dat die veel complexer is voor het bepalen van de heffingsgrondslag. Bij liquide financiele instrumenten zoals aandelen en obligaties is dat wel te doen, omdat koerswinsten over het algemeen zonder al teveel discussie kunnen worden uitgerekend. Toch zal ook dit al lastig zijn omdat de aanbieders van beleggingsproducten en online brokers deze berekeningen nog wel moeten maken en aanleveren. De vraag is of aanbieders in het buitenland dit willen doen. Een andere optie is om de belastingplichtige zelf deze berekeningen te laten doen, maar dat leidt dan weer tot een meer ingewikkelde belastingaangifte en de noodzaak om deze te controleren.
Voor minder liquide financiele producten is dit moeilijker. Een ongerealiseerde koerswinst op een vastgoed belegging wordt dan bepaald door een taxateur. Toegegeven, dit is ook zo bij de vermogensbelasting maar de impact hiervan zal kleiner zijn omdat het tarief van de vermogensbelasting lager kan zijn dan bij de vermogensrendementsheffing. Dat brengt mij bij een andere punt: vanuit het perspectief van de staatsfinancien zal een belasting op basis van werkelijk rendement tot veel sterkere fluctuaties in de belastingopbrengsten leidden. Dat is op zich onwenselijk. Het betekent bovendien dat in jaren met een positief rendement, het belastingtarief hoger moet zijn om de jaren met een negatief rendement te compenseren.
Het is niet onredelijk dat meer vermogenden een extra bijdrage aan de overheidsfinancien betalen. De waarde van vermogenstitels zoals aandelen, obligaties en pensioenrechten wordt ook beschermd door de instituties in onze samenleving, meestal betaald met belastinggeld. Ik denk daarbij aan de juridische context die er voor zorgt dat bijvoorbeeld ondernemingen als juridische figuur kunnen bestaan, waardoor het vervolgens mogelijk is om aandelen te kopen via een online broker of de bank. Deze context zit verweven in de wetgeving en de rechtspraak op dit gebied, maar ook de normen en waarden van ondernemerschap die ook via ons onderwijssysteem worden gedeeld. Dat is een kostbare infrastructuur die het bezit van vermogenden beschermt. Tot slot kan een vermogensbelasting bijdragen aan het voorkomen en verkleinen van extreme ongelijkheid in de samenleving.
Financial Investigator: 2023 Fabels over vermogensbelasting vergroten ongelijkheid
NRC 2024: Wie wordt er gecompenseerd voor de fouten in box 3en wie betaalt dat
Auke Plantinga 